معاينات بدو استخدام برای کارکنان مشاغل مختلف، باید انجام شود تاوضعيت آنها براي انجام وظايف شغلی مشخص شود .هدف از انجام معاینات بدو استخدام در مورد متقاضیان استخدام (معاینات طب کار) عبارتست از به حداقل رساندن میزان شیوع و شدت حوادث و بیماریهای شغلی به واسطه ایجاد تطابق منطقی بین توانایی های روحی و فیزیکی شاغل و نیازهای حرفه ای مورد نظر. به عبارت دیگر بدین طریق فرد متقاضی با توجه به توانائیهای روحی و فیزیکی در کاری گمارده میشود که دارای نیازهای متناسب با توانائیهای او باشد.
اين معاينات بر اساس ماده ۹۰ قانون تامين اجتماعي جهت تحت پوشش بيمه تامين اجتماعي قرار گرفتن شاغل الزامي است.
اجزاء معاینات بدو استخدام عبارتند از:
معاينات بدو استخدام شامل بررسی وضعیت سلامت عمومی و بررسی توانائیهای عملکرد فرد با توجه به سابقه طبی، تاریخچه شغلی و معاینه بالینی.
در صورتی که پس از استخدام مشمولان قانون، معلوم شود که نامبردگان در حین استخدام قابلیت و استعداد کار مرجوع را نداشته و کارفرما در معاینه پزشکی آنها تعلل کرده است و در نتیجه بیمه‌شده دچار حادثه شده و یا بیماری او شدت یابد، سازمان تامین اجتماعی مقررات قانونی را درباره بیمه‌شده اجرا و هزینه‌های مربوط را طبق ماده ٥٠ قانون تامین‌اجتماعی از کارفرما مطالبه و وصول خواهد کرد.
مهمترین اهداف معاینات پزشکی پیش از استخدام عبارتند از:
- تعیین قابلیت جسمی، روانی کارگر برای کار مورد نظر
- حفظ سلامت سایر کارگران
- حفظ صنعت و سرمایه
- تعیین اختلالات و عوارض قبلی کارگر و ثبت در پرونده وی
- کشف بیماریهای قابل سرایت کارگر و جلوگیری از انتشار آنها بویژه در افرادی که با مواد غذایی سروکار خواهند داشت
- تشکیل پرونده پزشکی و استفاده از آن در مراجعات بعدی کارگر
- آشنا شدن به روحیات کارگر و اطلاعات بهداشتی وی
روش انجام معاینات بدو استخدام:
- گرفتن شرح حال متقاضی: شامل سوابق فردی و خانوادگی از نظر ابتلا به بیماریها و مشاغل قبلی وی
- ثبت عوامل زیان آور در فرم معاینات بر اساس گزارش بازدید از مراحل و محیط كار توسط كارشناس بهداشت حرفه ای
- معاینه اندامها: معاینه عمومی دستگاههای قلب و عروق، ریه ها، کلیه ها، اعصاب، چشم و گوش که توسط “پزشک عمومی دوره دیده طب کار” انجام میشود.
- درخواست انجام آزمایشهای پاراکلینیک مورد نیاز بر اساس نوع مواجهه شاغل: شامل آزمایش خون و ادرار از نظر قند، چربی، عفونت، نوارقلب و در برخی موارد بسته به نوع شغل عکسبرداری از قفسه سینه و ستون فقرات، سنجش میزان شنوائی و تست عملکرد ریوی.
معاینه های دوره ای و اهداف آن
معاینات دوره ای معایناتی هستند که در دوره های زمانی خاص با فاصله های معین جهت نیل به اهداف زیر صورت می گیرد :
1. تشخیص زود رس بیماری ها و عوارض ناشی از کار
2. درمان به هنگام و جلو گیری از بیماری های شغلی
3. پیشنهاد برای تغییر شغل و یا محدود ساختن کار کارگران بیمار
4. جلوگیری از انتقال و پخش بیماری های واگیر
5. پیشگیری از بروز بیماری های حرفه ای در افرادی که کار همانند دارند
6. بررسی اثرات عوامل زیان آور محیط کار بر روی کارگران
7. ارزشیابی روش های پیشگیری و ایمنی
فاصله ی زمانی انجام معاینه های دوره ای به گونه ی کار ، موادی که کارگر با آن تماس دارد و سن کارگر بستگی دارد برای نمونه کارگران در معادن زغال سنگ هر سه تا شش ماه یک بار ، در معادن ذوب فلز هر سه ماه یک بار و کارگرانی که با بخار های سرب در تماسند هر پانزده روز یک بار باید معاینه شوند اما اگر منظور از انجام این معاینه ها تنها بررسی سلامت کارگر است ، این فاصله یک سال در نظر گرفته میشود .